Wanneer je als 45+ vrouw met onverklaarbare klachten bij een hulpverlener aanklopt, wordt algauw de overgangskaart getrokken, ervaren veel vrouwen. Welke klachten horen bij de overgang en wanneer is het verstandig hulp te vragen? Hier is nog veel onduidelijkheid over. Eva gaat hierover in gesprek met enkele ervaringsdeskundigen en met Verpleegkundig Overgangsconsulente (een verpleegkundige die zich heeft gespecialiseerd in klachten rondom de overgang, red.) Harriët den Nieuwenboer.
Zo`n tweeënhalf jaar geleden raakte Nely* in de overgang en was zij voor het laatst ongesteld. “Dat was rond mijn 48e”, vertelt zij. “Sindsdien heb ik te maken met allerlei onverklaarbare klachten.” Ook is ze vergeetachtig en erg chaotisch. “In het begin ging ik nog met mijn klachten naar de huisarts, maar inmiddels durf ik dat niet meer. De eerste keer werd ik nog serieus genomen, maar toen ik niet lang daarna met een andere vreemde kwaal aanklopte, vroeg hij hoe het met mijn cyclus was. Toen ik zei dat ik niet meer ongesteld was, werd meteen de overgangskaart getrokken en sindsdien is dit de verklaring voor al mijn klachten”, vertelt Nely gefrustreerd.
Er zijn dagen dat ik de energie niet heb om uit bed te komen
Nely heeft last van extreme vermoeidheid en pijnlijke spieren. “Er zijn dagen dat ik de energie niet heb om mijn bed uit te komen. Het is dat ik twee jonge kinderen heb en wel door moet gaan, maar ik sleep me echt door de dag.” Ze heeft vaak hoofdpijn. Ook spelen haar darmen en maag op. “Op een gegeven moment kreeg ik pijn op mijn borst en in mijn linkerarm. Ik durfde er niet mee naar de dokter, omdat hij elke keer over de overgang begint en zegt dat het tussen mijn oren zit.” Nely vindt dit enorm frustrerend. “Natuurlijk denk ik dat veel klachten door de overgang komen, maar dat neemt niet weg dat dit soort symptomen altijd serieus genomen moeten worden. Ik vind dat eerst andere oorzaken uitgesloten moeten worden, voordat de overgangskaart wordt getrokken door de hulpverlening.”
Overgang
Harriët den Nieuwenboer (51) legt uit dat de overgang staat voor de periode voor en na de laatste menstruatie. “Bij onze geboorte zijn er ongeveer een miljoeneitjesin de eierstokken opgeslagen. Bij elke menstruatie wordt de hoeveelheid opgeslagen eitjes minder, totdat de voorraad op is. Dat is meestal rond je 51e.De overgangbestaat uit meerdere fases en kan twee tot tien jaar duren”, vertelt zij. “Tussen de veertig en de zestig jaarzien we als een normale leeftijd om in de overgang te komen. De gemiddelde leeftijd waarop overgangsklachten beginnen ligt rond de 46 jaar.”
“In de overgang bestaanmeerdere fases”, weet Harriët.“De fase voor je laatste ongesteldheid,je laatste ongesteldheidsdag (menopauze)en de fase na je laatste ongesteldheid. Deze laaste fase noemen we postmenopauzaal. Je weet pas een jaar na je laatste menstruatie dat je het jaar daarvoor je menopauzedag hebt gehad.” Het lijkt Harriët mooi om dit moment te vieren. “De menopauzedag is de dagdat je nooit meer ongesteld zult worden.Het is het einde vaneen tijdperk van ongesteld zijn. Tijd voor een postperiod party!”, roept Harriët op. “Net als de meisjes die hun eerste menstruatiefeestjes vieren en daarvan video`s posten op TikTok.” “Daar is te zien dat er groots wordt uitgepakt, met cadeautjes, maandverband, spelletjes enbloederige taarten. Dat kunnen wij ook!”
Onduidelijk
Niet alleen de leeftijd en de duur van de overgang is per vrouw anders, ook de ernst van de klachten verschilt. Het is voor veel vrouwen dan ook moeilijk in te schatten wanneer zij in de overgang zitten. Harriët legt uit dat je op grond van je leeftijden de klachtendie typisch zijn voor de overgang, zoals het stoppen van je menstruatie, opvliegers en nachtzweten, maar ook droge slijmvliezen,kunt herkennen dat het om de overgang gaat.
De menopauzedag is de dagdat je nooit meer ongesteld zult worden.Tijd voor een postperiod party!
“Het kan zijn dat je deze symptomen voor je veertigste ervaart. In dat geval is het raadzaam om naar je huisarts te gaan”, adviseert Harriët.“Ondanks dat je nog jong bent, kun je toch al in de overgang zitten. In de podcast Het noorden kwijt, vanHet Erasmus MC,komen vrouwen aan het woord die POI (PrimairOvariële Insufficiëncy, vervroegde overgang) hebben. Een aanrader om naar te luisteren, mocht je denken dat je hier ook mee te maken hebt.”
Vervroegde overgang
De 43-jarige Irene Zuidema is al zeven jaar in de vervroegde overgang. “Ik dacht lange tijd dat mijn opvliegers door stress kwamen.” Pas na zes jaar ging Irene met haar klachten naar de gynaecoloog. “Ik was altijd moe, had stemmingswisselingen en depressieve klachten. Daarnaast had ik last van brain fog, waardoor ik steeds chaotischer werd. Ook had ik opvliegers en dreef ik ‘s nachts mijn bed uit.”
Ten einde raad vroeg Irene om een doorverwijzing naar een menopauzepoli. “Het viel mij op dat er bij weinig huisartsen kennis van de overgang aanwezig is. Ik ben blij dat ik bij de menopauzepoli terecht kwam. Daar voelde ik me wél begrepen. Ik kreeg van de overgangsconsulente de tip om naar de podcast We zijn toch niet gek te luisteren, een erg verhelderde podcast over de overgang. Dat kan ik iedereen met overgangsklachten aanraden; het is één en al herkenning. Toen eenmaal duidelijk was dat ik inderdaad in de overgang zat, kreeg ik hormoonsuppletiemedicijnen. Al na een week merkte ik het verschil. Ik kreeg mezelf weer terug. Ik was niet gek, maar had last van hormonen.”
Leefstijl
“De overgang is een normale levensfase”, aldus Harriët. “Sommige vrouwen hebben hier helaas zoveel last van klachtendat het belangrijk is hulp te zoeken. Gelukkig is er tegenwoordig veel mogelijk om overgangsklachten te verminderen. Als overgangsconsulent geef ikuitlegover wat er gebeurtin deze levensfase, zodat vrouwen weten wat normaal is en wat niet. Afhankelijk van de klachtenzal er gekeken worden welke medicijnen het beste bij de klachten passen.”
Sommige vrouwen hebben helaas zoveel last van overgangsklachtendat het belangrijk is hulp te zoeken
Naast medicatie is het volgens Harriët belangrijkom goed voor jezelf te zorgenen de juiste leefstijl aan te nemen. “In deze fase van je leven ga je merken dat een gezonde leefstijl cruciaal is om gezond oud te worden. Veel beweging, voldoende ontspanningen gezonde maaltijden zijn hierbij helpend. Extra vitamine D en calcium zijn in deze fase ook raadzaam. Dit voorkomt namelijk de kans op botontkalking. Daarnaast kunnen angst, paniek en depressieve klachten verminderen door hormoonsuppletie.” Harriët adviseert om bij dit soort klachten een doorverwijzing te vragen naar een overgangspoli.
Oestrogeen
“Spierpijn en gewrichtsklachten is een veelgehoorde klacht in de overgang. Het hormoon oestrogeen neemt af in deze periode. Dat is een belangrijke stof die we nodig hebben voor onze botdichtheid en de elasticiteit van onze huid, maar ook voor het hart en de bloedvaten. Oestrogeen is het lijm dat ons lichaam bij elkaar houdt. Het kan nodig zijn om tekorten aan te vullen door middel van hormoonsuppletie”, waarschuwt Harriët.
“Ook hartklachten kunnen voorkomen in de overgang. Bij pijn op de borst en in de linkerarm is het altijd raadzaam om naar de huisarts te gaan en om een doorverwijzing naar een cardioloog te vragen. Gelukkig zijn er steeds meer gespecialiseerde cardiologen met kennis van de overgang en hartaandoeningen. Er is namelijk een relatie tussen de overgang en hart- en vaatziekten. Opvliegers en nachtelijk zweten zorgen voor overactiviteit van het sympathisch zenuwstelsel, waardoor er meer kans is op hoge bloeddruk en hartklachten bij vrouwen. Het is dus belangrijk dat vrouwen met ernstige opvliegers onder behandeling staan van een gespecialiseerde gynaecoloog. Daarnaast kun je zelf ook kleine dingen doen om het risico op hartklachten tijdens de overgang te verminderen”, besluit Harriët:
- Vermijd alcohol, koffie, (zoethout-)thee of gekruid eten; ditkan een positief effect hebben op je bloeddruk.
- Eet gezond en gevarieerd en beweeg voldoende.
- Zorg voor een gezond gewicht en een goedonderhouden gebit (na je veertigste wordt de stofwisseling anders en heb je minder calorieën nodig).
- Neem regelmatig pauzesvan een paar seconden en haal een paar keer diep adem. Dit reduceert de stress in je lichaam.
Op de website www.vrouwenindeovergang.nl kun je meer informatie vinden over de overgang
De overgang: zo gaan jij en je partner daarmee om
Lees ook over:
